Czy harmonogram wizualny dla maluchów zmniejszy napady złości u dwulatka?

Z doświadczeń rodziców:

Inspirowani nowo odkrytą „niezależnością” naszej dwulatki, (która na wszystko mówi: „Nie, nie, nie!”) postanowiliśmy spróbować harmonogramu wizualnego.

Pomimo tego, że staramy się trzymać podstawowego harmonogramu, co drugi dzień jest inny, ponieważ jako mama pracuję trzy dni w tygodniu, a w pozostałe dni pozostaję z córką w domu. Zauważyliśmy, że to właśnie systematyczne informowanie córki o jej planie dnia pomogło najbardziej.

Od lat pracujemy w szkolnictwie specjalnym, a jedną z pierwszych strategii, której używa się w pracy z dziećmi jest harmonogram wizualny. Jego zadaniem jest uzyskanie lepszej współpracy i łagodzenie lęku przed tym, co ma nadejść. Harmonogram wizualny wspiera zrozumienie u dziecka i rozwija pamięć językową. Dlatego właśnie jest używany nie tylko w edukacji specjalnej, ale również w pedagogice przedszkolnej. Dzięki harmonogramom małe dzieci jeszcze więcej się uczą i zdobywają nowe umiejętności!

Dwulatki dużo rozumieją, ale zapamiętanie całej listy czynności w tym wieku to nazbyt wiele. Czasami „selektywny słuch” córki skupia się na najbardziej zabawnej rzeczy na liście np. pójściu do parku, ignorując informacje o ubieraniu się i zakładaniu butów. Dlatego nie polecamy używania wszystkich ikon zajęć dnia na raz. Również dlatego stosujemy ruchome ikony, które można przełączać w zależności od pory dnia, co umożliwia wybór najważniejszych elementów (tzn. najzabawniejszych połączonych z najbardziej wymagającymi). Planujemy każdy poranek, a następnie w razie potrzeby resetujemy plan na popołudnie lub mamy przygotowany osobny harmonogram na wieczór. W przypadku weekendowych atrakcji przygotowujemy specjalne przeglądy dnia.

Jak korzystamy z harmonogramu wizualnego w domu?

Zgodnie z tym, co będziemy robić danego dnia, zalaminowane ikony umieszczamy w odpowiedniej kolejności. Nie uwzględniamy każdego szczegółu, ale bawimy się ikonami sprawdzając, które najbardziej pomagają córce. Może to być każdy szczegół dotyczący rutynowych przygotowań do wyjścia z domu. Lub może to być przegląd dnia nad morzem!

Przeglądamy cały harmonogram z córką. Następnie wieszamy plan w centralnej lokalizacji, do której córka może w każdej chwili wrócić i zobaczyć, co będzie się działo dalej. Może to być kuchnia, sypialnia dziecka, stół w jadalni ... lub mały segregatorek z koszulkami, który zabieramy do samochodu na wycieczkę nad morze.

Po zakończeniu czynności prosimy córkę, aby zdjęła ikonę (Uwielbia rzepy, plastelinę biurową i taśmę dwustronną!) i umieściła ją w specjalnym pudełku. Chwalimy córkę, by poczuła satysfakcję z wykonania zadania. Jeśli chcemy coś zmienić w miarę upływu dnia, pokazujemy dziecku, co i jak zamieniamy. Okazało się, że harmonogram naprawdę pomaga córce w zrozumieniu zmian i zwiększa jej elastyczność.

Harmonogram wizualny w Metodzie Domana i Montessori: 

Podobny harmonogram wizualny umieszczony na tablicy komunikacyjnej może być również wykorzystany u dzieci starszych (w formie tabeli/planu tygodnia np. dla ,,zabawy” w sprzątanie).

Pomimo zalet sporządzenie i wykonanie harmonogramu wizualnego może wydawać się dla wielu rodziców zadaniem trudnym i czasochłonnym. Pamiętajmy, że harmonogram nie musi być perfekcyjnie, komputerowo wydrukowany i laminowany tak jak te, które często oglądamy u nauczycieli dobrze wykonujących swoją pracę. Dzieci równie chętnie reagują na rysunki oparte na kreskach, które narysowano na karteczkach z notesu, jak na drukowane obrazy.

Czas, który zainwestujemy w stworzenie harmonogramu, zaoszczędzimy na radzeniu sobie z problemami z zachowaniem oraz na kierowaniu nadmiernie zależnym dzieckiem. Prawdopodobnie uratuje to również czas dziecka, zwiększając jego umiejętności, niezależność, a co za tym idzie wysoką samoocenę.